Handelsdorp

Dankzij zijn gunstige ligging aan de Schelde groeide Baasrode uit van een onbelangrijk gehucht tot een bloeiend handelsknooppunt aan de Schelde. Reeds in de veertiende eeuw was het dorp een belangrijke los- en laadplaats met stapelactiviteiten. Het hinterland van de haven strekte zich uit over de Denderstreek en West-Brabant tot en met Frans-Vlaanderen. In de vijftiende eeuw werd de handel een versnelling hoger geschakeld, gelijklopend met de snelle ontwikkeling van Antwerpen. Baasroodse schippers voerden met hun koggen en heuden op de havens van Vlaanderen en Brabant. Het inwonersaantal nam gevoelig toe en de dorpskom werd uitgebreid en verfraaid, onder andere dankzij de bouw van het Hof van Peene. Zelfs hertog Filips de Goede bracht in 1465 een bezoek aan het dorp.

Beroemde haven

We schrijven 16^de eeuw. Het kleine dorp Baasrode prijkt tussen belangrijke havensteden als Antwerpen en Amsterdam op de handelsalmanakken. Baasrode was dé stapelplaats bij uitstek voor de vaart op Antwerpen, wat toen de belangrijkste handelsstad ten noorden van de Alpen was.

Dendermondse kooplieden vestigden zich in het welvarende Baasrode en de Dendermondse stadskas kleurde hoe langer, hoe roder. De stad voelde zich economisch gekrenkt en diende met succes een klacht in bij Keizer Karel. In 1540 werd de scheepvaart op Baasrode zo goed als verboden. Maar toch bleef de Baasroodse haven bloeien. Dat komt omdat zeilschepen die vanuit wereldstad Antwerpen kwamen, Baasrode op één tij konden bereiken. Van Antwerpen naar Dendermonde hadden ze drie tijen nodig.

Dat de Baasroodse scheepvaart ook in het tweede deel van de 16de eeuw nog van groot belang was, bewijzen de tolboeken. Op de vaart tussen Dendermonde en Antwerpen werden gedurende vele jaren meer Baasroodse schippers genoteerd dan deze van Dendermonde, Antwerpen of Gent. Zelfs de beroemde schilder Pieter Bruegel de Oude merkte Baasrode op en vereeuwigde vanop een bootje het dorp in een kunstwerk.

De Slag om Baasrode

Later in de 16de eeuw speelde Baasrode een belangrijke rol tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Al snel werd de haven gemilitariseerd, waardoor het dorp verschillende keren een rol speelde in het strijdgewoel. Ook Willem van Oranje vormde het dorp tijdens deze bloederige godsdienstoorlog om tot een fort met 500 soldaten. Toen de Spaansgezinden te weten kwamen dat Willem Van Oranje op 15 augustus 1579 in Baasrode zou overnachten, besloot een Spaanse legeraanvoerder om die nacht aan te vallen met 1.000 soldaten.

De Baasroodse bolwerken werden na een strijd van twee uur onder de voet gelopen. Willem wist echter te ontsnappen naar zijn vloot, die vanop de Schelde de Spanjaarden onder vuur nam. Honderden soldaten vonden de dood en de dorpskom werd tot het laatste huis platgebrand, in de hoop dat Willem zich nog ergens verschool.

De konvooivaart

Na enkele woelige oorlogsjaren bleek drie vierde van de inwoners verjaagd of gestorven. Anderen hadden zich bekeerd tot het Calvinisme en waren naar het noorden gevlucht. Het dorp en de haven werden heropgebouwd, maar voortaan werd de vaart tussen Baasrode en Antwerpen beveiligd door zwaarbewapende schepen. Zij escorteerden de goederenbootjes en herbergden de kooplieden en reizigers. Letterlijk, want eigenlijk was zo’n konvooischip een varende herberg. Tegen 1636 waren er maar liefst zes konvooischepen in de vaart, elk uitgerust met vier tot zes kanonnen. Dat maakte van Baasrode-Antwerpen de belangrijkste beurtvaart in de Zuidelijke Nederlanden!